زبان برنامه نویسی اسکرچ چیست و چه کاربردی دارد ؟

زبان برنامه نویس اسکرچ

اسکرچ (scratch) نوعی زبان برنامه نویسی بصری (visual) می باشد که در آموزش برنامه نویسی به کودکان و نوجوانان کاربرد دارد. زبان برنامه نویس بصری به این صورت کار می کند که در آن دستورات را تایپ نمی کنیم بلکه آنها را به صورت تصاویر جدا با گزینه های drag and drop در زیر یک دیگر قرار داده تا یک برنامه را تشکیل بدهیم.

از اسکرچ برای آموزش برنامه نویسی به دانش آموزان استفاده می شود که به کمک آن بتوانند برنامه های تعاملی ، بازی یا حتی انیمیشن را طراحی کنند. این آموزش ها باعث پرورش مهارت های تفکر خلاقانه و کار گروهی بین دانش اموزان می شود.

از آنجایی که اهمیت دانش برنامه نویسی روز به روز در حال افزایش است ، یادگیری آن در سنین پایین باعث شکوفایی و خلاقیت فرزندان شما در زمان بزرگسالی شده و حتی آینده کاری آن ها را نیز تضمین می کند.

اسکرچ چیست ؟

همان طور که در پاراگراف بالا اشاره کردیم ، اسکرچ یک زبان برنامه نویسی drag and drop ، کاربردی برای کودکان می باشد. کودکان و نوجوانان می توانند به وسیله قرار دادن و جا‌به‌جایی بلوک ها و قطعات منجر به خلق کد های ساده شوند. به این گونه کد‌نویسی ، blockly programming گفته می شود.

اسکرچ ، در واقع یک زبان برنامه نویسی به همراه یک جامعه آنلاین است. به همین دلیل یک صفحه وب برای بحث و گفت و گو پیرامون اسکرچ وجود دارد که کاربران در آن سوالات یا برنامه های خود را با یک دیگر به اشتراک می گذارند. با اینکه به صورت رسمی این برنامه برای سنین 8 تا 16 سال ارائه شده است ، می توان از آن برای ایجاد برنامه های ساده و پیچیده نیز استفاده کرد ، بنابرین می تواند توسط سنین بزرگسال نیز استفاده شود.

این برنامه به 70 زبان مختلف ترجمه شده و در کشور های مختلف ، درون مدرسه و انجمن های فوق برنامه مورد استفاده قرار می گیرد. علاوه بر علوم کامپیوتری ، معلم ها از اسکرچ برای آموزش درس هایی مانند ریاضیات ، علوم ، تاریخ ، جغرافی و ….  استفاده می کنند.

تاریخچه اسکرچ

نسخه اول برنامه اسکرچ در سال 2003 توسط میشل رسنیک و تیمش در دانشگاه ام آی تی آمریکا ساخته شد. آقای رسنیک زبان برنامه نویسی اسکرچ را از روی زبان لوگو ، برای گروه سنی 8 تا 16 سال طراحی می کند ، هدف این برنامه آموزش زبان  برنامه ‌نویسی به کودکان و نوجوانان می باشد.

نسخه دوم اسکرچ در سال 2013 عرضه شد ، تغییری که در آن به وجود آمد اضافه شدن نسخه آنلاین برای برقراری با کاربران دیگر بود.

در اوایل سال 2019 نسخه سوم اسکرچ عرضه شد. فرق این نسخه با ورژن های قبلی نوشته شدن آن با زبان JavaScript می باشد.

معرفی امکانات و طرز کار با برنامه اسکرچ

تنظیم زبان فارسی

در بالای صفحه ، سمت راست ، آیکونی به شکل کره زمین وجود دارد که به وسیله آن میشود زبان را تغییر داد ، زبان فارسی در انتهای لیست زبان های مختلف قرار دارد.

منوی فایل

در کنار انتخاب زبان ، منوی فایل نیز قرار گرفته است که دارای سه گزینه مربوط به پروژه ایجاد شده توسط شما می باشد :

1) همان طور که از اسمش مشخص است گزینه new برای ایجاد پروژه جدید

2) برای ذخیره پروزه انجام شده بر روی گزینه Save to Your Computer  کلید کنید

3) برای بارگذاری یک پروژه که از قبل ذخیره شده باشد ، بر روی گزینه Load From Your Computer کلید کنید.

بخش Edit در اسکرچ

در کنار منوی فایل ، بخش Edit قرار دارد که دو گزینه را مقابل شما قرار می دهد :

1) گزینه Restore : اگر به هنگام کار با اسکرچ ، یک آیتم را حذف یا اضافه کرده و در آن تغییر ایجاد کنید ، گزینه Restore به شما این امکان را می دهد که تغییرات ایجاد شده را حذف کرده و آیتم را به حالت اول برگردانید.

2) Turbo mode : یک حالت سریع برای اجرای یک برنامه است.

منوی آموزش ها (tutorials)

بعد از Edit ، منوی آموزش ها قرار گرفته است که با کلیک بر روی آن ، شما وارد صفحه دوره های آموزشی اسکرچ می شوید. این آموزش ها شامل دوره های آموزشی مقدماتی برای انجام پروژه های مختلف در اسکرچ می باشد.

امکانات موجود در نوار ابزار برنامه اسکرچ

نوار ابزاری در سمت چپ صفحه واقع شده است و از سه سربرگ مختلف تشکیل شده است :

Code : در این سربرگ بلوک‌های کد واقع شده‌اند که می‌توان آن‌ها را از این قسمت به محیط برنامه نویسی اسکرچ اضافه کرد. این بلوک‌های کد براساس عملکرد دسته‌بندی و هر یک از این دسته‌ها به صورت آیکن‌های دایره‌ای رنگی در سمت چپ سربرگ Code به صورت ستونی تعبیه شده‌اند و می‌توان با انتخاب هر کدام به بلوک‌های کد مربوط به آن دسته دسترسی پیدا کرد. همچنین یک آیوکن آبی رنگ به نام Add Extension در انتهای ستون واقع شده است که می‌توان با استفاده از آن قابلیت‌های عملکردی بیش‌تری را به برنامه خود اضافه کرد.

Costumes: این سربرگ مربوط به تغییر وضعیت ظاهری گربه اسکرچ می‌شود. در این بخش می‌توان به دلخواه لباس و ظاهر این کاراکتر محبوب و نمادین اسکرچ را تغییر داد. پس از شخصی‌سازی و ایجاد یک Costume باید به سربرگ Code و قسمت Looks رفته و برای مثال، بلوک کد «Switch Costume to Costume2» را انتخاب کرد و در محیط برنامه نویسی قرار داد.

Sounds : این سربرگ مربوط به تمام صداهای استفاده شده در برنامه نویسی اسکرچ می‌شود. در قسمت پایین این سربرگ یک آیکن بلندگوی آبی رنگ وجود دارد که با کلیک کردن روی آن می‌توان به تمام صداهای آماده در اسکرچ دسترسی پیدا کرد. علاوه بر این، در سربرگ Code و قسمت Sound هم بلوک‌های کد مربوط به صدا برای برنامه نویسی اسکرچ در دسترس قرار دارند.

ناحیه اصلی (stage area) و Sprite

محلی است که اشیا و تصاویر ساخته شده یا به عبارت دیگر sprite ها را به نمایش می گذارد. Sprite های مختلف را می توان از طریق بخش sprite که در پایین صفحه stage area قرار دارد ، انتخاب و استفاده کنید.

Sprite : تصاویری هستند که می توان در اسکرچ ایجاد و می توان با استفاده از اسکرچ بر روی آن عملیات های مختلف برنامه نویسی را اعمال کرد. در بخش sprite یک آیکون آبی رنگ به شکل گربه وجود دارد که با کلیک بر آن امکان دسترسی به همه sprite های موجود در اسکرچ برای شما مهیا می شود.

کلام آخر

با گذر زمان ، برنامه نویسی نقش مهمتری را در دنیای امروز ایفا می کند ، به گونه ای که مانند یادگیری زبان اینگلیسی ، بین مردم دنیا متداول خواهد شد. بنابرین زبان برنامه نویسی اسکرچ ، شروع خوبی برای یادگیری برنامه نویسی برای فرزندان شما می باشد. ما در این مقاله تمام تلاش خود را کرده تا جای ممکن شما را به صورت کلی با اسکرچ آشنا کنیم و نقشی در آینده فرزندان شما داشته باشیم.